Persian philosophy resources

Persian (Farsi) has always been used as a language for philosophy. Written resources from the pre-Islamic period are not many. Later, in many parts of the Islamic world, like other intellectual activities, philosophy flourished, but authors of different religions including Jewish, Christians and Muslims of Turkish, Arab, Persian and many more ethnicities utilized Arabic as a common language for their scientific and philosophical research and correspondence, like English is used today in the academic world.

So, many natively Persian speaking philosophers like Farabi (872–950), Avicenna (Ibn-Sina) (980–1037), Ghazali (1055–1111), Suhrawardi (1154–1191), Razi (1149–1209), Rumi (1207–1273), Tusi (1201–1274), Shirazi (1236–1311) and many more used to write their original works in Arabic, but maintained a small number of works in Persian. While the concept of “Arabic Philosophy” maybe a correct description of these works relating them to the language they are written in, the occasionally used concept of “Arab Philosophers” is thus a bit misleading. As time passed, more and more original texts appeared in Persian such as the works of Mulla Sadra (1572–1641), Feyz Kashani (1598–1680) and many more to follow, who wrote their main works in Persian.

The Sadra tradition continues down to the 21st century and the field of philosophy is as active as never before. Meanwhile hundreds of research papers appear each year in original Persian.

Here is an incomplete list of active academic journals that publish current philosophical research in Persian (Farsi) language. The body of their texts are in Persian while most of the article information (title, authors, keywords, abstract and references) are also available in English:

Journals on philosophy:

Journals on history of philosophy:

Journals on philosophy of arts:

  • Kimiya-ye-Honar: The Quarterly Periodical of The Advanced Research Institute of the Arts

Journals on philosophy of science:

Journals on philosophy of religion:

Modern Persian contains a lot of loan words from the Arabic language and philosophy is not an exception. So while reading philosophy in Persian, it is always worth it to check the excellent Online Dictionary of Arabic Philosophical Terms by Lammer and Kretz, specially if you are dealing with older texts, because even in original Persian works, many philosophers made and still make an ample use of Arabic loan words in their texts. It goes without saying that the amazing project Arabic Almanac is one of the best dictionaries for serious philosophical research out there.

Since I have been studying philosophy mainly in English and German, while reading a couple of articles from the journals mentioned above, I realized that some of the expressions used in current Persian philosophical research papers are quite new to me, as some, due to the dynamic nature of Persian language are quite novel in their structure and do not resemble any other expression one might be familiar with like the Arabic loan words. For me it was almost like a fun language game (pun intended) to find Persian equivalents to those expressions I encounter in my daily research in English and German texts. So I decided to make a small dictionary here as a reference in case it might be helpful for others as well. I will keep the list updated.

English
فارسی

a priori
پیشین

absolutism
مطلق‌انگاری

abstract
چکیده

active intellect
عقل فعال

advantage
مزیت

advocator
مدافع

agency
فاعلیت

analysis
تحلیل

analytic metaphysics
متافیزیک تحلیلی

ancient
باستان

antagonism
تضاد

antecedent
مقدم

apparent
صوری

approach
رهیافت

approach
رویکرد

article
مقاله

assume
متبادر کردن

assumption
فرضیّۀ

attitude
نگرش

audience
مخاطب

autonomy
خودآیینی )خودمختاری(

axioms
اصول

badness
قبح

bare reason
عقل تنها

based on
مبتنی بر

basis
شالوده

bearer of truth
حامل صدق

being
وجود

being a statement
قضیه‌بودن

being-in-itself
درخودبودن

bounds
محدوده

brain in a vat scenario
ماجرای مغز در خمره

by adopting this view
با این نگاه است که

categorical
مقوله‌ای

categorical imperative
امر مطلق

causal
علّی

certainty
یقین

character
خصیصه

citation
ارجاع‌دهی

civilized
متمدن شده

clear, clean
منقح

co-referent
هم‌مرجع

coauthor
نویسنده همکار

cognition
شناخت

cognitive science
علوم‌شناختی

commensurable
قابل قیاس

commentator
شارح

common
مشترک

community
اجتماع

comparative philosophy
فلسفه تطبیقی

component
مولفه

concept
مفهوم

conceptual
مفهومی

conceptual relativity
نسبیت مفهومی

conceptualise
مفهومسازی

concern
دغدغه­

conclusion
نتیجه

condensation
تکاثف‌

consequent
تالی

constructivism
ساخت‌گرایی

contemporary
معاصر

context
زمینه

context
ورطه

contingency
امکان

contractualist
قرارداد گرایانه

contrasting
متضاد

coordination
هماهنگی

corporeal form
هیولی

correlated
متضایف

correspondence
مطابقت

corresponding author
نویسنده مسئول

cosmopolitanism
جهان وطنی

criterion
معیار

criticism
نقد

cultivated
فرهنگی شده

cynicism
کلبیّه

de dicto
جهت جمله‌ای، جهت گزاره، لفظ‌نگر

de re
جهت شیئی، مصداق‌نگر

dehumanization
زدودن چهرۀ انسانی

demonstratives
اسم اشاره

denying
انکار

deontological Ethics
اخلاق تکلیف‌گرایانه

desire
میل

determinism
تعین‌گرایی

dialog
گفتگو

dignity
شرف

disposition
ویژگی تمایلی

dispositional
تمایلی

distension
تخلخل‌

doctrine
آموزه‌

domain
دامنه

dualism
دوگانه‌انگاری دوگانه‌گرایی

duty
تکلیف

dynamism
پویایی

early
متقدم

effective
موثر

ego
من

email
رايانامە

emanation
افاضة (صدور ماخوذ)

embodiment
تجسد

emergentism
نوخاسته‌گرایی

emotions
عواطف

empiricism
تجربه‌باوری

empty
تهی

end notes
پینوشت

enthusiasm of matter in the form
شوق هیولی به صورت

epistemology
معرفت‌شناسی

epistemology
معرفت‌شناسی

essence
جوهر

essence
ذات

essentialism
ذات گرائی

ethics
اخلاق

event
رخداد

evidence
بداهت

exclusivism
انحصارگرایی

existence
هستی

expansion
گسترش

explain
تببین

explain
تقریر

explanation
ایضاح

explanation
تبیین

explicitly
تصریحاً

externalism
برون‌گرایی

false.
صادق

fantacies
رویاها

fiction
مجعول

fictional
تخیلی

firm
استوار

flow
سریان

Foreknowledge
علم پیشین

formalism
صورت‌گرایی

four dimensionalism
چهاربعدگرایی

four elements
عناصر اربعه

frame
چهارچوب

Frankfurt School
مکتب فرانکفورت

free will
ارادۀ آزاد

fulfillment
تحقق

function
تابع

generality
کلیت

genuine
حقیقی

gnosticism
غُنوصیه

goal
غایت

good will
اراده­ خیر

goodness
حسن

help
مدد

heteronomy
دگر آیینی

holds that
معتقد است

holiness
قداست

idealist philosophy
فلسفۀ ایده ­آلیستی

identity
این‌همانی

illeity
اوبودگی

illuminationist philosophy
حکمت اشراق

imagination
تخیل

immanent
درون­ماندگار

imperative
امر (بایسته)

implicitly
تقدیراً

impossible
محال

in itself / for itself
در خود/ برای خود

inadequate
ناکافی

incarnation
تجسد

inclusion
شمول

inclusivism
شمول‌گرایی

incompatible
ناسازگار

inconsistency
ناسازگاری

indexical
نمایه‌ای

indirect argument
برهان غیرمستقیم

inexistent
معدومی

inherent
ذاتی

inquiry / analysis
واکاوی

institution
نظام

intellect
عقل

intelligence
هوش

intention
التفات

intentionality
قصدیت

interactive
تعاملی

intersubjective
بین­ الاذهانی

intersubjective community
اشتراک بین­الاذهانی

intuitive
شهودی

kingdom of ends
مملکت غایات

knowledge by correspondence
علم حصولی

knowledge by presence
علم حضوری

known-by-itself
معلومِ بالذات

known-by-something-else
معلومِ بالعرض

law
قانون

lawfulness
قانونمندی

lecture
درس‌گفتار

liar paradox
پارادوکس دروغگو

Light of lights
نورالانوار

link
پیوند

lived experience
تجربۀ زیستۀ

logical positivists
اثبات‌گرایان منطقی

logician
منطق‌دان

longitudinal intelligences
عقول طولیه

main
عمده

main pillars
ارکان اصلی

materials
مادیات

matter
ماده‌

maxim
آیین رفتاری (دستورالعمل)

mechanism
ساز وکار

medial motion
حرکت توسطیه

mere intention
التفات خالص

metaphor
استعاره

metaphysics
مابعدالطبیعۀ

methodology
روش‌شناسی

milestone
نقطۀ عطفی

modal logic
منطق موجهات

modal property
صفت موجه

modality
جهت

modern
جدید

moral
اخلاقی

moral responsibility
مسئولیّت اخلاقی‌

moral values
ارزش های اخلاقی

movement
نهضت

multiplicities
کثرات

mutual
دوسویه

mutual
متقابل

narrative
روایت

necessary presence of art
حضور ضروری هنر

necessity
ضرورت

necessity
ضرورت

negativity
منفیت

neglecting
غفلت

non-materials
مجردات

non-reducibility
تقلیل ناپذیری

normativity
هنجارمندی

objectivism
عینیت‌گرایی

objectivity
عینیت

ontology
هستی‌شناسی

ontology
وجودشناسی

origin-ness
مبدئیت

original sin
گناه نخستین

other-consciousness
دیگرآگاهیِ

outlook
چشم‌انداز

paper
نوشتار

pattern
الگو

perception
ادراک حسی

perceptions
ادراکات

perfection
استکمال

perfectionist
کمال‌طلب

performer
کنش‌گر

peripatetic
مشائیون

persistence
بقا

perspective
زاویه دید

phenomenology
پدیدارشناسی

phenomenon
پدیدۀ

philosophy of culture
فلسفۀ ‌فرهنگ

pluralism
کثرت گرایی

point of view
منظر

popular article
مقاله ترویجی

positivism
اثبات‌گرایی

possibility
امکان

pragmatic
کاربردشناختی

predicate
محمول

predication
حکم

preference logic
منطق ترجیح

presence (Anwesenheit)
حضور

present challenge
چالش پیش رو

primary
اولیه

problem
معضل

profound
ژرف

proposition
گزاره

proposition
گزاره

propositional
گزاره‌ای

propositional function
تابع گزاره‌ای

provoke
برانگیختن

psychoanalytic
روانکاوانه

quantifier
سور

radical evil
شرّ بنیادین

reading
تقریرهای

reading
خوانش

realistic
واقع‌گرایانه

reality
عینیت

reference
ارجاع

references
منابع

reflexiveness
اوصاف انعکاس

refutation
رد

regularity
نظم

reinterpretation
بازتفسیر

reinterpretation
بازتفسیر

relationship
ارتباط

relativism
نسبی‌گرایی

relativized
نسبی‌شده

release
رهش یا رهایی

research article
مقاله پژوهشی

research on
پژوهشی در باب

revelation
وحی

review article
مقاله مروری

revolutionary
انقلابی

ritual
مناسک

scepticism
شک گرایی

scope
دامنه

self
نفس

self legislation
خودقانونگذاری

self-consciousness
خودآگاهی

self-refering
خودارجاع

self-sufficiency
خودبسندگی

semantic
معنایی

semanticist
معنی‌شناس

semiotics
نشانه‌شناسی

sense
معنا

separation
تفکیک

shortcomings
کاستی­ها

signification
دلالت

specialization
تخصص­گرایی

sphere
سپهر

spontaniety
خودانگیختگی

stage theory
نظریه مرحلهای

statutory laws
قوانین موضوعه

stoics
رواقیان

subject
فاعل

sublunary
تحت‌القمر

submission
تسلیم

substantial motion
حرکت جوهری

substatial
جوهری

supervenience
فرارویدادگی

support
مؤیّد

symmetry
تقارن

syntactical
نحوی

synthetic
تألیفی

template
قالب

temporal instantiation
اتصاف زمانی

term
اصطلاح‌

theories
استدلال‌ها

thinking subject
فاعل شناسای اندیشنده

third person
سوم‌شخص

timeless
غیرزمانمند

traditionalism
سنت‌گرایی

transcendence
تعالی

transcendental
استعلایی

transitivity
تعدی

traversal motion
حرکت قطعیه

true.
کاذب

truth
صدق

twosome
دوگانه­ ای

unconsiousness
ناخودآگاه

universal
کلیت

universal republic
جمهوری کلّی

universality
فراگیر بودن

universe
کائنات

unrecognizability
احرازناپذیری

utilitarian
سودگرایانه

value
ارزش

variable
متغیر

virtue
فضیلت

well disposed
خوش سرشت

wisdom
حکمت

worldview
جهان‌بینی